Cách xử lý bí tiểu và táo bón sau sinh an toàn cho mẹ
Cách xử lý bí tiểu và táo bón sau sinh an toàn cho mẹ mới sinh
Bí tiểu và táo bón sau sinh là hai vấn đề rất phổ biến, có thể xảy ra ở cả mẹ sinh thường và sinh mổ. Hai tình trạng này khiến mẹ khó chịu, đau bụng, căng tức và ảnh hưởng lớn đến quá trình hồi phục sau sinh. Bài viết dưới đây hướng dẫn mẹ cách xử lý bí tiểu và táo bón sau sinh bằng những phương pháp tự nhiên, dễ áp dụng và an toàn.
1. Bí tiểu sau sinh là gì? Vì sao mẹ dễ bị bí tiểu?
Bí tiểu sau sinh là tình trạng mẹ không thể đi tiểu được hoặc đi rất ít trong 6–8 giờ sau sinh. Đây là hiện tượng thường gặp do:
Nguyên nhân phổ biến
-
Gây tê tủy sống hoặc gây mê khi sinh mổ: làm mất cảm giác mót tiểu tạm thời.
-
Tổn thương cơ sàn chậu: do quá trình rặn sinh kéo dài.
-
Bàng quang bị chèn ép khi mang thai: khiến các cơ khó hoạt động bình thường ngay sau sinh.
-
Tâm lý sợ đau ở vết khâu tầng sinh môn làm mẹ ngại cố rặn khi tiểu.
-
Đặt sonde tiểu trong khi sinh mổ: khiến bàng quang bị kích ứng.
Nếu không xử lý sớm, bí tiểu có thể dẫn đến căng tức bàng quang, nhiễm trùng đường tiểu.
2. Cách xử lý bí tiểu sau sinh an toàn tại nhà
Dưới đây là các cách giảm bí tiểu sau sinh hiệu quả mà mẹ có thể áp dụng ngay:
1. Uống nước đủ – chia nhỏ lượng
Uống nước ấm từng ngụm giúp kích thích bàng quang hoạt động. Tránh uống quá nhiều trong một lần để không gây căng tức.
2. Chườm ấm vùng bụng dưới
Dùng khăn ấm hoặc túi chườm đặt ở vùng hạ vị 10–15 phút. Nhiệt ấm giúp giãn cơ, tăng tuần hoàn và kích thích phản xạ tiểu tự nhiên.
3. Nghe tiếng nước chảy
Âm thanh nước chảy giúp cơ thể kích hoạt phản xạ mót tiểu. Mẹ có thể bật vòi nước nhỏ hoặc để một cốc nước cạnh bên.
4. Ngồi đúng tư thế
Ngồi hơi cúi người về phía trước, thư giãn cơ bụng và sàn chậu. Tư thế này giúp dòng tiểu chảy dễ dàng hơn.
5. Đi lại nhẹ nhàng
Đi bộ trong phòng giúp bàng quang hoạt động lại và giảm căng tức.
6. Ngâm chân nước ấm
Nước ấm giúp làm giãn mạch, thư giãn thần kinh, hỗ trợ tiểu tiện dễ dàng.
3. Khi nào mẹ sau sinh cần đi khám vì bí tiểu?
Mẹ nên liên hệ bác sĩ ngay khi có các dấu hiệu sau:
-
6–8 giờ sau sinh vẫn không đi tiểu được.
-
Đau tức vùng bụng dưới, bàng quang căng cứng.
-
Tiểu buốt, nước tiểu ít hoặc mùi hôi.
-
Sốt hoặc ớn lạnh (dấu hiệu nhiễm trùng).
Trong nhiều trường hợp, bác sĩ sẽ cần hỗ trợ bằng cách đặt sonde để giải phóng nước tiểu.
4. Táo bón sau sinh là gì? Vì sao mẹ dễ bị táo bón?
Táo bón sau sinh là tình trạng đi ngoài khó khăn, phân cứng hoặc không đi cầu 2–3 ngày. Đây là tình trạng rất thường gặp do:
Nguyên nhân táo bón sau sinh
-
Nội tiết tố thay đổi làm giảm nhu động ruột.
-
Uống ít nước, nhất là khi bận chăm bé.
-
Ăn ít chất xơ trong những ngày đầu sau sinh.
-
Ít vận động khiến hệ tiêu hóa hoạt động chậm.
-
Đau vết khâu tầng sinh môn khiến mẹ sợ rặn.
-
Dùng thuốc giảm đau hoặc sắt sau sinh dễ gây táo bón.
Nếu kéo dài, táo bón có thể gây trĩ hoặc nứt hậu môn — điều mà mẹ nào cũng lo sợ.
5. Cách xử lý táo bón sau sinh hiệu quả và an toàn
Dưới đây là những cách giảm táo bón sau sinh được khuyến cáo:
5.1. Bổ sung chất xơ hòa tan
Chất xơ hòa tan giúp làm mềm phân và hỗ trợ ruột hoạt động tốt hơn. Mẹ nên ăn:
-
Rau mồng tơi, rau lang, rau dền
-
Khoai lang, bí đỏ
-
Trái cây: lê, chuối, đu đủ, cam, bưởi
-
Ngũ cốc nguyên hạt, yến mạch
5.2. Uống đủ nước mỗi ngày
Mẹ nên uống 2–2,5 lít nước/ngày, ưu tiên:
-
Nước ấm vào buổi sáng
-
Nước ép mận
-
Nước lọc chia nhỏ trong ngày
5.3. Thay đổi thói quen đi vệ sinh
-
Không nhịn khi có cảm giác muốn đi cầu.
-
Ngồi đúng tư thế: kê chân lên ghế nhỏ để tạo góc 35° giúp phân ra dễ hơn.
-
Không ngồi quá lâu trong nhà vệ sinh.
5.4. Vận động nhẹ mỗi ngày
Đi bộ 10–15 phút hoặc tập Kegel giúp kích thích nhu động ruột hoạt động tốt hơn.
5.5. Sữa chua và men vi sinh
Men vi sinh hỗ trợ cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột — đặc biệt có lợi cho mẹ sinh mổ dùng kháng sinh.
5.6. Dùng thuốc hỗ trợ (nếu cần)
Các loại thuốc nhuận tràng như lactulose hoặc PEG thường được sử dụng và an toàn với mẹ cho con bú. Tuy nhiên, chỉ dùng khi:
-
Táo bón kéo dài
-
Mẹ đau khi đi cầu
-
Bác sĩ đã chỉ định
6. Khi nào táo bón sau sinh trở nên nguy hiểm?
Mẹ cần gặp bác sĩ nếu xuất hiện các dấu hiệu:
-
3–4 ngày không đi ngoài dù đã điều chỉnh ăn uống.
-
Phân quá cứng, đi cầu rất đau.
-
Chảy máu hậu môn.
-
Sốt, đau bụng hoặc đau quặn từng cơn.
7. Cách phòng ngừa bí tiểu và táo bón sau sinh
1. Uống nước đủ mỗi ngày
Nước ấm là lựa chọn tốt nhất.
2. Ăn uống đầy đủ chất xơ
Tăng cường rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt.
3. Vận động nhẹ nhàng sớm sau sinh
Nếu sinh mổ, có thể đi lại sau 12–24 giờ.
4. Tập Kegel mỗi ngày
Vừa hỗ trợ tiêu hóa vừa phục hồi cơ sàn chậu.
5. Không nhịn tiểu hoặc nhịn đi cầu
6. Giữ tâm lý thoải mái
Căng thẳng có thể làm ruột hoạt động kém và gây bí tiểu.